venres, 4 de marzo de 2022

A cabeza da medusa de Marilar Aleixandre, recensión de Aaron López Sánchez (1º Bach B)

Sofía e Lupe son dúas rapazas, maiores de idade, que son violadas. Ao comezo de cada capítulo a escritora expón algúns textos de obras de Rosalía, Pondal, Ovidio, da Biblia, etc, na que as mulleres son xulgadas como culpables ante un acto violento cometido por un home. E teñen relación co que sucede nese capítulo.

No libro fala da Metamorfose de Ovidio, especificamente da metamorfose de dúas mulleres violadas, fai unha comparativa co sucedido ás dúas rapazas. Tamén recorre á mitoloxía, á historia de Medusa e Perseo.

Narra a historia destas dúas rapazas, como eran antes de ser violadas, sobre todo Sofía, xa que é quen o narra en primeira persoa: e como son as súas vidas despois da violación. Hai unha gran diferenza, dende o principio, emtre unha e outra. Sofía é apoiada en todo momento polos seus pais, mentras que os de Lupe non queren que denunie, prefiren o silencio á exposición pública. Isto é unha comparativa ca realidade. Hai moitas mulleres que non denunian estas agresións por medo á opinión pública, a ser xulgadas e pola falta de apoio do seu contorno. E as que o teñen aínda teñen que escoitar falar da súa vida privada, e ser culpabilizadas. A lei di que hai que amosar a culpabilidade para poder castigar, pero o que hai que amosar é a inocencia da víctima. Sempre hai quen di que a culpa é da muller  por vestir de forma provocativa, algo moi recurrente no libro, ata a avoa de Sofía dille a súa nai que a culpa é de como viste e de que a deixa saír de noite.

Neste libro amósase a figura da muller ao longo da historia, que sempre tivo un papel inferior ao home, e como tiña que aturar a violencia no ámbito doméstico porque era considerado normal. O home tiña dereito sobre a muller. Antigamente moitos deuses violaban a mortais e éstas eran castigadas, como foi o caso de Medusa, e iso era porque pasaba na vida real. De feito, nalgúns países árabes son repudiadas ou castigadas, sendo culpa delas.

Este sentimento de inferioridade ou culpa é amosado tamén en Sofía, porque despois de ser violada deixa os zapatos no coche de Constantino e ten que camiñar descalza polo bosque e pensa que ese é o castigo polo sucedido, por non coller un taxi e subir no coche de descoñecidos. . A víctima pasa a ser culpable, sentimento de moitas mulleres que pensan que o acontecido é por culpa delas. O sistema patriarcal existente dende hai anos provoca esa sensación en moitas mulleres, que buscan un motivo no acto, motivo causado por elas. Outro exemplo é Rubén, que síntese culpable por non haber quedado con ela esperando ó taxi, coma se estando el, un home e forte, non lle pasara nada.

Sofía é xulgada, non só por como vestía, senón polo que escribía, a ela gustáballe a escritura e a principios de curso fixo un texto que a xente entendía como erótico. Cando estaban decidindo o castigo de Mauricio, parecía el a víctima e non ela. O único importante era amosar a súa culpabilidade, os indicios, máis que evidentes, non chegaban, pero , pola contra, si importaban os comportamentoss previos de Sofía, xa que o que escribía ou como vestía parecían feitos determinantes para que Mauricio actuara así. Volta a amosar a dificultade das mulleres, nun mundo gobernado por homes, e no que moitas mulleres tamén pensan igual. É un fiel reflexo da realidade. No libro plantexa moi ben estas cuestións.

Elvira, a nai de Sofía, está moi orgullosa dela, comparándoa cunha heroína, xa que é capaz de denunciar e soportar todo o que din dela, ser xulgada. Iso é o que fixeron moitas mulleres e grazas a iso conseguiron ser escoitadas e ser consideradas iguais cos homes (aínda que lles queda moito camiño).

No libro amósanse moitos estereotipos, xa que, ao fin, todos temos algúns. Sofía, cando Jessica lle conta o que sufriu de pequena, que fora violada polo pai de acollida e vive nun centro de menores, tamén pensa que non é coma ela, que alí hai xente desestructurada e que é máis normal. Ao fin todos xulgamos os demais, ninguén poder ver a outra persoa sen fixarse no contexto que a rodea.

Isto é reflectido por Rubén no contexto da violación, cando lle di que o peor non é o feito en sí, o físico, senón a presión social. O que a xente ve e o que se cree.

En España hai moitos casos como este, pero un dos máis sonados foi o da Manada. Un grupo de cinco mozos que violou a unha moza, roubándolle o móvil e grabando os actos. Esta rapaza denunciou e tivo que escoitar como algunhas personas dicían que fora culpa dela porque se metera nun portal con eles a consumir droga. Estes mesmos tamén violaron a outra moza nun coche e dixeron o mesmo dela, como estaba esa noite cun deles xa era culpable por ir con cinco mozos nun mesmo coche e besándose con un. Ao fin as víctimas son máis xulgadas que os culpables e elas teñen que amosar a súa inocencia e non ao revés. No libro sucede o mesmo, Sofía é xulgada por outros motivos que din que son os causantes do sucedido.

Pero tamén ten o seu lado positivo, créanse lazos de amizade, xente que as apoia de verdade e pelexa pola súa defensa. Os pais de Sofía, a directora do instituto (Teresa) e algúns dos seus compañeiros. Ao mesmo tempo narra como Sofía namórase de Rubén e como o seu apoio é definitivo para que siga adiante coa denuncia; ter alguén ao teu lado, de forma incondicional, fai que todas as cousas sexan mellor. Lupe tamén se namora de Vicenzo, o xinecólogo que as atende en urxencias, que é amigo do seu curmán. Cando ela retira a denuncia non quere velo, porque sinte vergoña de que non a vexa coma unha heroína, por ser unha cobarde. Amosa a importancia da presión social.

Outra cousa a destacar é que a nai de Pedro, o outro violador, escirbe unha carta pedindo perdón ás dúas rapazas. Ela quere ao seu fillo pero non xustifica o que fixo, sente vergoña polos seus actos; non como os pais de Constantino que ofercen cartos e piden que o seu fillo non teña o seu futuro marcado, porque consideran un pequeno erro e ten unha vida prometedora por diante. Como se dando cartos puideran arranxar o sucedido e que Sofía olvidara. Outra vez facendo ver o culpable como vítima, por non poder ter un bo futuro.

O libro remata cun texto escrito por algún compañeiro do curso das rapazas, non se sabe quen, no que narra a historia de Perseo, enviado a cortarlle a cabeza a Medusa. Déuse conta que o rei o mandou para así poder violar a súa nai; que xa fora violada tamén polo pai de Perseo. Ten que matar a Medusa, víctima dunha violación, que acabou sendo culpada. Cando a estaba matando, víase reflexado no escudo, en lugar de ver a cara de Medusa via a del, identificábase con ela. Ela fora castigada por ser violada, e el era fillo dunha violación e enviado a matala para así aproveitarse da súa nai. El había xulgado a Medusa como culpable, porque convertía en pedra á xente, pero era a víctima, como a súa nai; víase reflexado como asasino obrigado, ao igual que Medusa, sendo víctimas. Sofía tamén se identificaba con Medusa porque no instituto, ao principio, ninguén se atrevía a mirarlle aos ollos, por pena ou o que fora, o mesmo que Medusa, que non a podían mirar aos ollos porque convertiríanse en pedra.

O libro está moi ben estruturado, narra a vida anterior e posterior á violación de dúas rapazas. Sitúa aos personaxes, moi caracterizados e estereotipados, comparando coa realidade.

Como conclusión, dicir que o libro me gustou moito, á vez que me creou un sentimento de inxustiza. Dá rabia ver como son tratadas as rapazas, que non as crean e as fagan culpables polos seus comportamentos. Isto faime pensar nos prexuízos que temos, porque cando unha moza viste con vestidos apretados ou moi curtos todos pensan que querern provocar, e como ese pensamento “insignificante” pode chegar a convertirse nun arma letal. A presión social dirixe a vida dunha comunidade, porque non nacemos con prexuízos, senón que os aprendemos.

 

 

Ningún comentario:

Publicar un comentario

HOMENAGEM A LUÍS DE CAMÕES